Mituna Minene ya Bomoi: Mokano, Kimya, mpe Makasi ya Kondima

Omitunaka mbala moko ntina ya kozala na yo?

Na tango nyonso, ozali kopema, kotambola mpe kozala na bomoi. Okanisi kala moko mpo na likambo ya solo oyo ezali na sima ya kozala na yo? Solo, esengeli kozala na mokano monene koleka mpo na bomoi na yo.

Mikolo nyonso oyo mpepa ezali kokita mpe komata na libumu na yo, mpe bakotisi oyo ozali kosala, ezali kaka bilembo ya kobika te; kasi ezali lokoso ya polele ya kotuna mayele ya se ya kozala na yo na mokili oyo. Bomoi na yo ezali te kaka likambo ya mbala moko na buku monene ya molɔngɔ́ ya molɔ́ka; kasi ezali nsango ya esengo epesami epai na yo, oyo okokaki kotia na mokongo mpe koyeba. Ozali awa mpo na mokano monene: koyeba Nzambe, kosambela Ye kaka, mpe koyeba nsango oyo atiaki mpo na yo.

Bomoi ezali te kaka kozela biyano, kasi mobembo ya koluka solo, koyekola moto, mpe koluka nzela oyo ememaka na esengo ya Nzambe, ntango moko elakisi polele oyo ekangami kati na molimo na yo. Mokano ya likolo ezali kokóma lolenge malamu koleka ya yo moko, kosalela mapamboli ya Nzambe oyo ezali kati na yo mpo na kosalela bato, mpe kobimisa bolamu kati na bomoi na yo mpe ya bato bazali zingazinga na yo. Tozali awa mpo na kotika libula ya boboto, kozala bisaleli ya kimya mpe bosembo na mokili oyo.

Bika tango nyonso na mayele, pamba te na ndambo nyonso ya makolo na yo kokóma pene na Nzambe, okokuta biyano ya mituna minene ya yo, mpe mayele ya Nzambe ekomonana na tango nyonso ya bomoi na yo.

Mbala boni oyokaka lokola ozali na mposa ya eloko, kasi oyebi te eloko yango ezali nini?
Na ntango mosusu, tozali koyoka posa kasi toyebi malamu te nini yango ezali. Solusyo ekoki kozala kozonga epai na Nzambe, mpo posa nyonso ya bomoi ezali kokokisama na Ye. Oyo ezali maloba ya kitoko mpe ya polele ya kozala oyo molimo ya moto ezali koleka. Ezali koyoka libulu ya kati to kozanga oyo eloko ya mokili moko te ekoki kokokisa, pamba te molimo na ye, na bozalisi na yango, ezali na posa makasi ya Mosungi na yango mpe Ebandeli na yango ya solo. Na kati ya makambo ya bomoi mpe makambo ya mokili, tokoki kobosana ete posa na biso ya monene ezali kimya mpe boboto oyo ewutaka kaka na boyokani na Nzambe.

Ye, oyo azali na lokumu, azali Moto amipai, nzokande biso tozali na ntango nyonso na posa na Ye. Ye nde Asalaka posa yango kati na biso mpe ayebi ndenge ya kokokisa yango. Na kokóma pene na Ye, okomona ete "posa oyo ewutaki te" ezalaki solo posa makasi mpo na Ye. Mpe tango okokuti Ye, okokuta biyano ya mituna nyonso, kimya mpo na mitungisi nyonso, mpe kokokisama mpo na kozanga nyonso.

Oyo oyanolaki ntango moko na kimya ya kati oyo etaleli te makambo ya libanda?
Kimya ya kati ezali te kolongwa na libanda, kasi ewutaka na makasi ya kondima mpe kosepela na oyo ozali na yango. Tango ozali kokangama na Nzambe, ozali kozwa kimya na motema na yo, ata makambo ezali ndenge nini. Oyo ezali boyeba ya mozindo ya kimya. Kimya ya solo ya kati ezali solo engumba makasi, oyo ezangi kozalisama na makambo ya esengo ya libanda, kasi etongamaka na milongo ya kondima mpe kosepela kati na molimo. Ezali kosepela oyo epesaka yo nzela ya komona bolamu ya Nzambe na bikateli nyonso, mpe boyokani oyo ekokanisa yo ete ozali se na bokengi ya nguya eleki makambo nyonso ya bomoi oyo ezali kobongwana.

Na tango wana, motema ekobeta lisusu te na mopɛpɛ makasi ya mokili, kasi ekokóma lokola ankrɛ oyo ekangami makasi kati na mbu ya mobulu, koluka kobatela na botieli motema na Nzambe mpe bomengo ya solo kati na koyoka pene na Ye mpe kozala elongo na Ye.

Okokende wapi soki mokili ezali kokima yo?
Na mikakatano, kondima na Nzambe nde ezali esika moko kaka ya kobombama oyo epesaka kimya na molimo mpe ezongisaka elikya. Ezali te na esika eleki malamu koleka kozonga epai na Nzambe tango ezali pasi.

Tango mikakatano ya bomoi ekómi makasi mpe nzela ekómi pete, molimo ezali na ndenge ya boyebi mpo na koluka esika ya kobombama. Na tango ya komekama, bimasia ya mokili ezali kokoka te kopesa kimya na motema, mpe moto azali koyoka mitungisi mpe pasi. Na tango wana, moto azali koyeba ete elikya ya solo ezali na kozonga na likambo ya mozindo mpe ya kondima, mpe kompa ya boboto ya moto ezali kolakisa esika moko kaka mpe esika ya kobombama ya solo: Nzambe. Kozonga epai na Ye ezali te kokima realité, kasi ezali kobunda na yango, na molimo makasi oyo ezali kozwa makasi na libakisi ya kondima epai na Ye. Na libondeli epai ya Nzambe mpe kobenga Ye, moto akoki kokitisa mikumba mpe koyoka kimya. Mikolo wana ezali kosalisa molimo kozwa lisusu bosenga mpe kozongisa elikya.

Okoki komona kitoko na kati ya mawa?
Na Islam, bazali koteya biso ete komekama nyonso ezali na mateya, mpe tango nyonso ya kozela epesaka bopemi. Tika tóluka komona kitoko ata na tango ya molili koleka. Na libaya ya bomoi oyo tozali kotambola kati na yango, bapɔlɔ ya bopemi ezali kokangama elongo na bapɔlɔ ya pasi, mpe oyo nde ezali ntina ya mosala ya Nzambe. Isilamu ezali koteya biso ete tókeba komona mikakatano lokola suka ya pasi, kasi lokola ebandeli ya mateya ya mozindo oyo tokokaki koyekola na ndenge mosusu te. Komekama nyonso, solo, ezali nsango oyo epakolami na pasi, mpe kati na yango ezali na mayele ya Nzambe oyo esalemi mpo na kopetola milimo na biso mpe kokitisa makasi ya mokano na biso.

Kozela na boboto ezali kaka te kozela mpɛpɛ makasi esila, kasi ezali lolenge ya kosepela mpe kondima ete lobɔkɔ ya Nzambe ezali kosala na eloko oyo emonanaka te mpo na kosala makambo nyonso mpo na bolamu na biso. Ezali kotɛlɛma na ntembe ya solo mpe kobatela elikya na kati ya mikakatano ya molili koleka. Mpe tango tozali kosalela “kozela kitoko” oyo, miso ya mitema na biso ebandi komona kitoko oyo ekangami kati na pasi: kitoko ya kokóma pene na Nzambe, kitoko ya koyeba makasi ya kati, mpe kitoko ya koyoka kozala na elongo na Nzambe oyo atikaka biso te. Na tango nyonso ya kozela, tozali kaka te kokóma pene na bopemi, kasi tozali mpe kokola na lolenge malamu mpe ya mayele koleka ya biso moko.

Ozali koleka nzoto mpamba... ozali molimo motondi na makoki!
Na Islam, tozali te kozala kaka mpo na kobika. Moto moko na moko na biso azali na makoki ya kosala mbongwana mpe kobongisa. Kokanisa ntango nyonso ete ozali na makasi ya kondima oyo esalaka bomoi ezala kitoko koleka. Oyo nde ndenge ya mozindo ya Islam mpo na bomoi: ezali kaka te mobembo ya biloko ya bomoto oyo ekosuka, kasi ezali mosala mpe mokumba. Moto azwi lokumu mpo na kozala mobateli ya mabele, elingi koloba ete kozala na biso ezali na mokano monene koleka kolya, komɛla mpe kobika kaka. Moto moko na moko kati na biso azali projet ya mbongwana mpe ya bobongisi; moko te na biso asalamaki pamba. Na kati ya moto nyonso ezali makasi ekangami mpe makoki ya kozala ebandeli ya bolamu, kotika libula ya malamu oyo ekotikala ata sima na ye kokende.

Makasi ya kondima nde polele oyo ezali kongenga nzela oyo, mpe mafuta oyo epesaka biso mokano. Na kondima, ata misala ya pete koleka ekómi losambo, mikakatano ekómi mwa libaku ya kokola, mpe tozali kobanda komona kitoko ya mayele ya Nzambe na detaye nyonso. Ezali makasi oyo epesaka bomoi na biso ntina mpe ezali kosala ete mobembo na biso na mabele ekóma lisolo ya ntina ya solo mpe ya kitoko.